Yumurtalık (Over)Kistleri

Yumurtalıklar alt karın boşluğunda (pelviste), rahmin her iki yanında bulunan, normalde yaklaşık 3 cm. eninde, 2 cm. boyunda organlardır.

RAHİME VE KARIN BOŞLUĞUNA İNCE BAĞLARLA TUTUNMUŞLARDIR. KIZ BEBEK DOĞDUĞUNDA YUMURTALIKLAR İÇİNDE YAKLAŞIK 400.000 TANE YUMURTA HÜCRESİ BULUNUR.

Beyinde hipofiz bezinden salgılanan FSH (Follikül Stimülan Hormon) uyarısı ile yumurtalıkların içinde her ay bir tane yumurta hücresi seçilir, büyümeye başlar. Büyürken östrojen hormonu salgılar. Östrojen hormonu etkisi ile rahim içi duvarı (endometriyum) (döl yatağı) döllenmiş bir yumurta gelirse, onu besleyip büyütecek bir yatak oluşturmak amacıyla kalınlaşır. Adetin 13-14. günlerinde hipofiz bezinden LH (Lüteinizan Hormon) salgılanır. Tüm bu hormonların etkisiyle büyüyüp olgunlaşan yumurta çatlar ve atılır. Yumurta fallopian tüplerinin ucundaki yumuşak fırçamsı yapılar (fimbria) ile tutulur, rahime doğru yolculuğa başlar. Eğer bu dönemde uygun koşullarda bir sperm ile karşılaşırsa döllenme olur. Döllenmiş yumurta kendisi için hazırlanmış, kanlanmadan zengin rahim içi yatağa yerleşir ve büyümeye başlar. Yumurtanın atıldığı yapı corpus luteum adını alır. Korpus luteumdan progesteron hormonu salgılanır. Progesteron hormonu da rahim içi yatağın (döl yatağı) gelişimine katkıda bulunur.

 

Döllenen yumurta rahim içindeki döl yatağına yerleşirse gebelik oluşur ve embriyo burada oluşup büyümeye devam eder. Gebelik durumunda östrojen ve progesteron hormonları salgılanmaya devam eder. Gebelik oluşmazsa korpus luteum 12 günde işlevini tamamlayıp kaybolur. Rahim içinde gelişen döl yatağına da o ay için ihtiyaç olmadığından, döllenmiş yumurtayı beslemek için oluşturulan döl yatağındaki kalın yumuşak yapı atılır. Buna adet kanaması (menstruasyon) denilir. Bir sonraki ay aynı döngü tekrarlanır. Her ay vücut yeni bir yumurta ve döl yatağı hazırlar.

Bize Ulaşın
Bilgi Al

Yumurtalık Kistleri;

Fonksiyonel Kistler ve Patolojik Kistler olarak 2’ye ayrılır.

YUMURTALIK KİSTİ BELİRTİLERİ NELERDİR?

  • Adet düzensizliği
  • Adet kanaması dışında vajinal kanamalar
  • Kısırlık
  • Karında şişlik
  • Karında dolgunluk ve basınç hissi
  • Kasık ağrısı
  • Karın ağrısı
  • İdrar yolu ile ilgili şikayetler
  • Sindirim sistemi şikayetleri

YUMURTALIK KİSTLERİNDE ACİL DURUMLAR:

Ani başlayan şiddetli karın veya kasık ağrısı

Ateş veya kusma ile birlikte olan karın veya kasık ağrısı olduğunda acil olarak doktora başvurmak uygun olur.

FONKSİYONEL OVER KİSTLERİ:

1-FOLLİKÜL KİSTİ (BASİT KİST) NEDİR? FOLLİKÜL KİSTİ NEDEN OLUŞUR? FOLLİKÜL KİSTİ NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Yumurtalıklar içinde her ay seçilip büyüyen yumurta çatlamadan önce 20-22 mm büyüklüğüne erişir. O ay yumurta çatlayıp atılamazsa büyümeye devam eder. İçi berrak sıvı ile dolu olan follikül kisti oluşur. Bu basit kist olarak ta adlandırılır. Ultrason ile büyüklüğü takip edilir. Genelde tedavi gerektirmez. Birkaç ay içinde kendiliğinden küçülüp, kaybolur.

2-KORPUS LUTEUM KİSTİ NEDİR? KORPUS LUTEUM KİSTİ NEDEN OLUŞUR? KORPUS LUTEUM KİSTİ NASIL TEDAVİ EDİLİR? Çatlayan yumurta hücresinden arta kalan ve progesteron salgılayan bölümde sıvı birikmeye devam ederse büyür ve korpus luteum kistini oluşturur. Ultrason ile büyüklüğü takip edilir. Genelde tedavi gerektirmez, bu kist te birkaç ay içinde küçülüp kaybolur.

3-HEMORAJİK KİST NEDİR? HEMORAJİK KİST NEDEN OLUŞUR? HEMORAJİK KİST NASIL TEDAVİ EDİLİR? Follikül kisti veya korpus luteum kisti içine kanama olması ile oluşan kisttir. Hafif veya şiddetli karın ağrısı yapabilir. Genelde kendiliğinden küçülüp kaybolur. Nadiren cerrahi tedaviye ihtiyaç duyulur. Cerrahi tedavi gerektiğinde laparoskopi (kapalı ameliyat) tercih edilir.

PATOLOJİK OVER KİSTLERİ

1-DERMOİD KİST (TERATOM) NEDİR? DERMOİD KİST (TERATOM) NASIL TEDAVİ EDİLİR? İçinde saç, deri, kıkırdak dokusu, nadiren de tiroid, solunum yolu, sinir dokusu bulunan bir yumurtalık kist çeşitidir. Genelde 20-40 yaş arası kadınlarda görülür. %1-3 oranında kansere dönüşebilir. Tedavisi cerrahidir. Kadının daha sonra çocuk sahibi olmasını etkilememesi için kist çıkarılırken yumurtalık korunmaya çalışılır.

 

2-ENDOMETRİOMA (ÇİKOLATA KİSTİ) NEDİR? ENDOMETRİOMA (ÇİKOLATA KİSTİ) NASIL TEDAVİ EDİLİR? Rahim içi dokusuna endometrium denir. Rahim içi dokusunun normalde olması gereken yer dışında bulunmasına da ENDOMETRİOZİS denir. Endometriozis yumurtalıklarda, tüplerde, rahmin dış yüzünde, karın zarı (periton) üzerinde olabildiği gibi çok nadir olarak ta göz dahil uzak organlara yerleşebilir. Endometriozis yani rahim içinden farklı bir yere yerleşmiş olan endometrium dokusu, hormonların etkisi ile aynı rahim içindeymiş gibi her ay kalınlaşır ve kanar. Bunun sonucunda kist oluşturabilir. Endometriozis dokusunda oluşan kiste Endometrioma (çikolata kisti) denilir. Kist içinde oluşan kanamalar koyu çikolata rengine benzediği için bu ismi almıştır.

 

ENDOMETRİOMA (ÇİKOLATA KİSTİ) BELİRTİLERİ NELERDİR? Adet döngüsü ile birlikte Endometrioma içine her ay kanama olduğu için sancılı adet (dismenore) dönemlerine sebep olur. Adet sancıları çok şiddetli olabilir. Cinsel ilişkide ağrı ve kısırlığa sebep olabilir.

 

ENDOMETRİOMA (ÇİKOLATA KİSTİ) TANISI NASIL KOYULUR? ultrason incelemesinde görüntü yüksek ihtimalle endometrioma olduğunu düşündürse bile, kesin tanı ameliyatta, laparoskopi veya laparatomi esnasında alınan doku biyopsisi ile konulur.

 

ENDOMETRİOMA (ÇİKOLATA KİSTİ) TEDAVİSİ NASIL YAPILIR? Hastanın yaşı, çocuk isteği, şikayetlerinin şiddeti, kistin büyüklüğüne göre tedavi şekline karar verilir. Genelde şikayetleri rahatlatmaya yönelik tedavi yapılır. Kist çok büyük veya hızlı büyüme eğiliminde ise, şikayeler ilaçla tedaviye rağmen çok şiddetli ise veya over torsiyonu gibi acil bir durum oluşmuş ise cerrahi tedavi (genelde kistin çıkarılması) (kist eksizyonu) uygulanabilir. Bazen kist ile birlikte yumurtalık çıkarılması (ooferektomi) da gerekebilir. Cerrahi tedavi sonrasında da endometrioma tekrarlayabildiği için, ameliyat sonrası ilaç tedavisine devam edilmesi önerilir. İleri yaşta doğurganlığını tamamlamış kadınlarda rahim ve yumurtalık alınması (histerektomi + ooferektomi) uygulanabilir.

DİĞER YUMURTALIK KİSTLERİ:

  • Teka lutein Kistleri
  • İnklüzyon Kistleri
  • Seröz Kist Adenom
  • Müsinöz Kist Adenom
  • Brenner Tümörü
  • Clear Cell Tümör (Berrak Hücreli Tümör) gibi iyi huylu yumurtalık kistleri de vardır.

DİĞER YUMURTALIK KİSTLERİ:

5 cm’den küçük, büyümeyen, şikayet oluşturmayan, doppler USG ile kanlanması normal sınırlarda olan kistlerde tümör belirteçleri (tümör marker) normal ise genelde takip tercih edilir.

Over torsiyonu olmuşsa, yani yumurtalık kistle birlikte kendi etrafında dönüp, yumurtalığın beslenmesinin bozulma durumunda acil ameliyat gerekir.

Kist hızlı büyüyor, kötü huylu olma şüphesi varsa

Çevre organlara baskı yaparak, idrar yolu ve sindirim sistemi ile ilgili şikayetler oluşturuyorsa

Kist çeperi yırtılıp karın içine kanama olup, devam ediyorsa yumurtalık kistleri ameliyat ile tedavi edilebilir.

KÖTÜ HUYLU YUMURTALIK KİSTİ NASIL ANLAŞILIR?

Yumurtalık kistleri %80-85 oranında iyi huyludur. Özellikle doğurganlık çağında kadınlarda iyi huylu olma ihtimali daha da yüksektir.

Tümör belirteçleri özellikle Ca 125, Ca19/9, Ca15/3 kist olan hastalarda normal sınırlarda ise,

,kist çapı 5 cm altında ve büyümüyorsa veya çok yavaş büyüyorsa,

doppler USG’de yumurtalık ve kist kanlanması normal sınırlarda ise,

kistin ultrason, MR veya tomografi görüntüsü iyi huylu olduğunu düşündürüyorsa takip yeterli olmakla birlikte,

kistin kötü huylu olup olmadığı konusunda kesin tanı ameliyat ile kist çıkarılıp, patolojik incelemesi yapılarak koyulur.

Düzenli jinekolojik muayene ve ultrason kontrolü hayat kurtarıcıdır.